در ماه‌های اخیر با ازسرگیری مذاکرات ایران و آمریکا پیرامون مسائل هسته‌ای و رفع تحریم‌ها، این پرسش مهم مطرح شده است که مذاکره ایران و آمریکا چه تاثیری روی بازارهای مالی دارد؟. انتشار اخبار مربوط به مذاکرات، انتظارات سرمایه‌گذاران را دگرگون کرده است؛ از طرفی پیش بینی افراد مشهور از وضعیت بازار پس از تعرفه‌های ترامپ روند کلی بازار را دستخوش تغییرات کرده؛ همچنین امیدواری به توافق هسته‌ای می‌تواند ریسک‌های سیاسی را کاهش دهد و جذابیت بازارهای داخلی را افزایش دهد؛ از سوی دیگر هرگونه نرسیدن به توافق، ممکن است ترس از تشدید تحریم‌ها را تقویت کند. در ادامه با بررسی اهداف این مذاکرات و تاثیرات احتمالی آن‌ها بر بازار ارز دیجیتال و سایر بازارها اعم از دلار، طلا و بورس ایران همراه شما هستیم.
اهداف کلی مذاکره ایران و آمریکا برای چیست؟
مذاکره ایران و آمریکا عموماً پیرامون مسائل هسته‌ای، منطقه‌ای و رفع یا تعلیق تحریم‌های اقتصادی انجام می‌شود. هدف اصلی گفتگوها کاهش تنش‌های سیاسی و تسهیل تجارت بین‌المللی است. در صورت موفقیت مذاکرات، ممکن است تحریم‌های بانکی و اقتصادی برچیده شده و امکان دسترسی بانک‌ها و شرکت‌های ایرانی به سیستم مالی جهانی فراهم شود. به عبارت دیگر، نتیجه مثبت این مذاکرات می‌تواند مهم‌ترین محرک برای بهبود شرایط بازارهای مالی داخلی باشد. اما تا زمان مشخص شدن نتایج نهایی، فضای بازارها تحت تاثیر اخبار جلسات (چه مثبت و چه منفی) نوسان خواهد داشت.
از مهم‌ترین اهداف کلی مذاکرات می‌توان به 3 مورد زیر اشاره کرد:
- کاهش تنش‌های سیاسی: مواضع مذاکره‌کنندگان و اقدامات دیپلماتیک، انتظارات تورمی را پایین آورده و امید به کاهش نرخ ارز و تورم داخلی را تقویت می‌کند
- رفع تحریم‌ها: در صورت توافق، تحریم‌های مالی ایران ممکن است کاهش یابد؛ این امر می‌تواند تبادلات ارزی را تسهیل کند و اعتماد فعالان اقتصادی را افزایش دهد.
- افزایش همکاری اقتصادی: با بهبود روابط، دسترسی ایران به شبکه بانکی بین‌المللی (SWIFT) راحت‌تر می‌شود. این امر به بانک‌ها و شرکت‌های ایرانی امکان می‌دهد تا معاملات خارجی را خارج از کانال‌های جایگزین انجام دهند و بخشی از نیاز اقتصادی خود را از مسیر رسمی تامین کنند.
بررسی همه جانبه و جامع تاثیر مذاکرات ایران و آمریکا بر بازار ارز دیجیتال
بازار ارزهای دیجیتال در ایران به شدت تحت تاثیر انتظارات مربوط به روند مذاکرات است. از یک سو، اخبار مثبت می‌تواند تقاضای احتیاطی برای استیبل‌کوین‌هایی مثل تتر را کاهش دهد و از سوی دیگر، به دلیل ساختار خاص اقتصاد ایران (تحریم‌ها و نوسانات ارزی)، بسیاری از سرمایه‌گذاران ایرانی از رمزارزها به عنوان پوشش ریسک و راهکار نقل و انتقال مالی استفاده می‌کنند. هم‌اکنون احتمالات زیر در این زمینه مطرح است:
- کاهش قیمت تتر (USDT): پس از اعلام رسمی مذاکرات در ۲۳ فروردین ۱۴۰۴، قیمت تتر در بازار داخلی از حدود ۱۰۶ هزار تومان به ۹۶ هزار تومان کاهش یافت. این افت ~۱۰% نشان می‌دهد که فعالان بازار در انتظار تقویت ریال و کاهش تقاضای “پول جایگزین” هستند.
- نوسان محدود بیت‌کوین و آلت‌کوین‌ها: به گزارش یک کارگزاری رمز ارز، تاثیر فوری مذاکرات بر قیمت جهانی بیت‌کوین و آلت‌کوین‌ها اندک بود؛ بازار جهانی رمزارز تحت تاثیر سیاست‌های کلان جهانی (مانند نرخ بهره فدرال رزرو) است. ولی در ایران، کاهش نرخ تتر موجب شد بسیاری از معامله‌گران خرید ارز دیجیتال را به انتظار قیمت پایین‌تر به تعویق بیندازند.
- کاهش حجم معاملات داخلی: انتشار خبر مذاکره منجر به کاهش حدود ۱۰-۱۵٪ در حجم معاملات رمزارز در ایران شد. سرمایه‌گذاران ایرانی محتاط‌تر شده‌اند و جذب دارایی‌های پرریسک مانند ارزهای دیجیتال فعلاً کمتر شده است.
- بهبود دسترسی به بازار جهانی: رفع تحریم‌ها می‌تواند دسترسی کاربران ایرانی به صرافی‌های بین‌المللی (مانند بایننس) را آسان کند. در این صورت پویایی بازار داخلی تغییر می‌کند؛ بسیاری از کسانی که امروز به تتر و رمزارزها رو آورده‌اند تا تحریم‌ها را دور بزنند، ممکن است پس از احیای روابط بانکی نیازی به این پوشش نداشته باشند.
به‌طور کلی می‌توان گفت که اثر مذاکره ایران و آمریکا روی بازارهای مالی در حوزه رمزارزها هم مثبت و هم منفی است. اگر فضای سیاسی به سمت توافق سوق یابد، تقاضا برای رمزارزهای داخلی کاهش یافته و نوسانات آرام‌تر می‌شوند. اما اگر مذاکرات بی‌نتیجه پایان یابد، احتمال افزایش مجدد تقاضا برای دلار، تتر و بیت‌کوین به عنوان دارایی‌های محفوظ باقی می‌ماند.
تاثیر مذاکره ایران و آمریکا روی دلار و ارز
بازار ارز کشور همواره به اخبار سیاسی واکنش سریع نشان داده است. تحولات اخیر نشان می‌دهد که مذاکره ایران و آمریکا می‌تواند مستقیماً بر نرخ دلار آزاد و دیگر ارزهای خارجی تاثیر بگذارد. بر اساس گزارش‌ها:
- کاهش نرخ دلار: مذاکرات غیر مستقیم اخیر بین ایران و آمریکا باعث کاهش چشمگیر قیمت دلار در بازار آزاد شده است. به عنوان نمونه، طی دو هفته پایانی فروردین ۱۴۰۴، دلار از حدود ۱۰۰٫۸۹۰ تومان به کانال ۸۰ هزار تومان بازگشت و بیش از ۲۰ هزار تومان ارزان شد. این کاهش تقریباً برابر با ۲۴٫۷٪ بود.
- پیش‌بینی‌های توافق: کارشناسان می‌گویند در صورت حصول توافق موقت و رفع تحریم‌ها، امکان کاهش هیجانی ۲۵ تا ۳۵ درصدی نرخ دلار آزاد وجود دارد؛ البته ماندگاری این کاهش به نحوه سیاست‌گذاری بانک مرکزی و شرایط اقتصادی بستگی دارد.
- فاصله نرخ‌های آزاد و رسمی: در حال حاضر فاصله نرخ آزاد و رسمی دلار حدود ۱۲٫۸ درصد شده و تحلیلگران معتقدند این موضوع نشانه‌ای از احتمال حرکت به سمت ارز تک‌نرخی است. اگر توافق نهایی انجام شود، این دو نرخ احتمالاً بیش از پیش به هم نزدیک می‌شوند.
- تاثیر بر استیبل‌کوین‌ها: کاهش تقاضای احتیاطی برای دلار آزاد سبب کاهش قیمت تتر هم شده است. قیمت تتر (USDT) در یکی از صرافی‌های ایرانی بیش از ۲٪ کاهش یافت و به حدود ۷۸٫۳۶۵ تومان رسید؛ همچنین کاهش اختلاف قیمت دلار رسمی و آزاد در نهایت منجر به کاهش «پریمیوم» تتر در بازار ایران می‌شود.
- نوسانات کوتاه‌مدت: همچنان معامله‌گران در وضعیت “انتظار” هستند تا نتایج نهایی مذاکرات روشن شود. در کوتاه‌مدت شاید نوسانات شدیدی رخ ندهد، اما هر خبر جدیدی از سرنوشت مذاکرات می‌تواند به سرعت بر بازار ارز تاثیر بگذارد.
تاثیر مذاکره ایران و آمریکا روی بازار طلا
بازار طلا در ایران به عنوان پناهگاه سنتی در برابر نااطمینانی سیاسی و تورمی عمل می‌کند. اخبار مربوط به مذاکره در کوتاه‌مدت معمولا تقاضای احتیاطی برای طلا را کاهش می‌دهد. شواهد فعلی نشان می‌دهد:
- کاهش قیمت طلا و سکه: در پی اعلام نتایج دو دور اول مذاکرات غیر مستقیم، قیمت‌ها در بازارهای طلا و ارز دگرگون شدند. طبق گزارشات اعلام شده طی دو هفته اخیر هر گرم طلای ۱۸ عیار حدود ۱٫۱۳ میلیون تومان ارزان شد و هر قطعه سکه امامی نزدیک به ۱۸٫۹ میلیون تومان کاهش قیمت یافت. به بیان دیگر، طلا حدود ۱۷٫۴٪ و سکه حدود ۲۵٫۹٪ ارزان شده است.
- انتظار بازار: تحلیلگران معتقدند در صورت تداوم فضای مثبت سیاسی و ثبات نرخ ارز، روند نزولی قیمت طلا ادامه خواهد یافت؛ زیرا کاهش ریسک‌های سیاسی تقاضا برای دارایی‌های امن را کم کرده است. در مقابل، هرگونه ناامیدی از مذاکرات ممکن است سرمایه‌ها را مجدداً به سمت طلا برگرداند.
- عوامل داخلی: البته تورم بالا و عدم اطمینان از سیاست‌های پولی می‌تواند تقاضا برای طلا را در بلندمدت حفظ کند. به همین دلیل برخی کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که اگر مذاکرات بی‌نتیجه بماند، روند افزایشی قیمت طلا در آینده دور از انتظار نیست.
- پیش‌بینی احتیاطی: برخی تحلیلگران کوتاه‌مدت هشدار داده‌اند که با توجه به هیجانات بازار، سرمایه‌گذاری سنگین در طلا یا خرید ارز تا روشن نشدن وضعیت مذاکرات پرریسک است. توصیه شده است افرادی که قصد سرمایه‌گذاری دارند، قبل از نتایج مذاکرات صبر کنند یا به جای آن به بازارهای دیگر روی بیاورند.
تاثیر مذاکره ایران و آمریکا روی بورس ایران
بازار سرمایه (بورس تهران) در ایران حساس‌ترین بازار به انتظارات سیاسی و اقتصادی است. اثر مذاکره ایران و آمریکا بر بازار سرمایه ایران در ماه‌های اخیر بسیار مشهود بوده است:
- رشد شاخص بورس: انتشار خبرهای مذاکرات، فضای روانی بورس را بهبود بخشیده است. در فروردین ۱۴۰۴، هم‌راستا با کاهش نرخ ارز و طلا، شاخص کل بورس تهران رشد قابل توجهی را تجربه کرد. بورس توانسته بازدهی مثبت‌تری نسبت به سایر بازارها در این دوره ایجاد کند.
- جذب نقدینگی: کارشناسان می‌گویند سیگنال‌های مثبت سیاسی از مذاکرات باعث ورود مجدد نقدینگی به بازار سهام شده است. به ویژه سرمایه‌گذاران به شرکت‌های صادرات‌محور امید بسته‌اند که با رفع تحریم‌ها حجم فروش و سودآوری‌شان افزایش یابد.
- پیش‌بینی رشد بیشتر: برخی گزارش‌ها اشاره کرده‌اند که در صورت حصول توافق ملموس، بورس ممکن است ۱۰-۱۵٪ دیگر نیز رشد کند. گروه‌های پتروشیمی و فلزات اساسی به دلیل بهبود چشم‌انداز صادرات و کاهش ریسک عملیاتی بیشترین استقبال را داشته‌اند.
- ریسک‌های داخلی: با این حال باید توجه داشت که بازار سرمایه ایران با ریسک‌های داخلی (مانند سیاست‌های اقتصادی دولت و محدودیت نقدینگی) نیز مواجه است. بنابراین، حتی در صورت بهبود اوضاع سیاسی، پایداری رونق بورس نیازمند اتخاذ سیاست‌های حمایتی و ثبات اقتصادی است.
- استراتژی سرمایه‌گذاران: بسیاری از فعالان بورس توصیه می‌کنند در وضعیت فعلی به سهم‌های بنیادین توجه کنند و از معاملات هیجانی پرهیز کنند. حتی اثر مذاکره ایران و آمریکا بر بازار سرمایه در بلندمدت مشروط به نتایج مذاکرات و سیاست‌های پولی داخلی است.
سخن پایانی
به طور خلاصه، مذاکره ایران و آمریکا چه تاثیری روی بازارهای مالی دارد؟ پاسخ این سوال بستگی تنگاتنگی به نتایج مذاکرات و وضعیت اقتصادی ایران دارد. آن‌گونه که تحلیل‌های ۲ هفته گذشته نشان می‌دهد، اخبار مثبت مذاکرات موجب کاهش قیمت دلار و طلا و رشد بورس شده است. از طرفی، سقوط قیمت تتر در بازار داخلی و کاهش نوسانات رمزارزها نیز رخ داده است. با این حال، اگر مذاکرات به توافق نرسد یا روند گفت‌وگوها پیچیده باقی بماند، ممکن است دوباره شاهد جهش قیمت دلار و بازگشت سرمایه‌ها به دارایی‌های امن باشیم. در نهایت، باید به خاطر داشت که اثر مذاکره ایران و آمریکا بر بازارهای مالی ایران پیچیده و دوطرفه است: از یک سو ایجاد امیدواری و کاهش ریسک موجب رونق نسبی بورس و کاهش تقاضای محافظه‌کارانه در بازار ارز و طلا شده، و از سوی دیگر هرگونه تردید در مسیر مذاکرات می‌تواند تحرکات معکوس قوی در بازارها داشته باشد. بازارهای مالی ایران همواره نمود اعتماد یا بی‌اعتمادی فعالان اقتصادی به سیاست‌های کلان است؛ بنابراین پیوند میان سیاست خارجی ایران و آمریکا و تحولات بازارهای داخلی غیرقابل انکار است
