دیفای (DeFi) که مخفف عبارت Decentralized Finance است، به معنی امور مالی غیرمتمرکز بوده و یکی از نوآوری‌های تحول‌آفرین در دنیای بلاکچین و ارزهای دیجیتال محسوب می‌شود. این سیستم با استفاده از فناوری بلاکچین و قراردادهای هوشمند، خدمات مالی مانند وام‌دهی، سرمایه‌گذاری، بیمه، معاملات و سپرده‌گذاری را بدون نیاز به واسطه‌های سنتی مثل بانک‌ها ارائه می‌دهد. کاربردهای DeFi در بستر بلاکچین اتریوم و سایر شبکه‌ها روزبه‌روز در حال گسترش است. در این مقاله، صرافی بیتازر شما را با این موضوع که دیفای (DeFi) چیست و ویژگی‌های دیفای، مزایا و معایب سیستم‌های مالی غیرمتمرکز آشنا خواهد کرد.
دیفای (DeFi) یا امور مالی غیرمتمرکز چیست؟
دیفای (DeFi) که مخفف Decentralized Finance است، به معنای امور مالی غیرمتمرکز است و به خدمات مالی اشاره دارد که بدون نیاز به واسطه‌هایی مانند بانک‌ها یا مؤسسات متمرکز، بر بستر بلاکچین انجام می‌شوند. این مفهوم در سال‌های اخیر با ظهور بیت‌کوین و گسترش بلاک‌چین‌هایی مانند اتریوم شکل گرفت.
اگر برای شما این سؤال بوجود آمده که نقش بلاکچین در امور مالی غیرمتمرکز چیست؟ باید گفت که دیفای با استفاده از قراردادهای هوشمند و برنامه‌های غیرمتمرکز DApp بر بستر بلاکچین به کاربران امکان می‌دهد خدماتی مانند وام‌دهی، وام‌گیری، ییلد فارمینگ و معاملات همتا به همتا را بدون نیاز به واسطه تجربه کنند و در قدم اول باید بدانید که امور مالی متمرکز و غیرمتمرکز چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
آشنایی با ویژگی‌های دیفای
دیفای (DeFi) یا امور مالی غیرمتمرکز به کاربران امکان می‌دهند تا کنترل بیشتری بر دارایی‌های خود داشته باشند. در ادامه به مهم‌ترین ویژگی‌های دیفای می‌پردازیم:
- دیفای بر بستر بلاکچین عمل می‌کند، بدون وابستگی به نهادهای مرکزی کنترل کامل دارایی‌ها در اختیار کاربران است.
- تمامی تراکنش‌ها روی بلاکچین عمومی ثبت و برای همه قابل مشاهده‌اند، که امکان دست‌کاری و فساد را کاهش می‌دهد.
- هیچ شخص یا نهادی نمی‌تواند تراکنش‌ها را مسدود کند یا دسترسی کاربران را محدود نماید.
- خدمات دیفای برای همه افراد، بدون محدودیت جغرافیایی یا نیاز به احراز هویت خاص، در دسترس است.
- تراکنش‌ها و خدمات مالی در دیفای سریع‌تر و با هزینه کمتر نسبت به سیستم‌های سنتی انجام می‌شود.
- استفاده از قراردادهای هوشمند امکان اجرای خودکار فرایندها را فراهم می‌کند و خطاهای انسانی را کاهش می‌دهد.
- در دیفای نیازی به مجوز یا اسناد خاص برای استفاده از خدمات نیست، که ناشناس بودن کاربران را تضمین می‌کند.
- پروتکل‌های دیفای می‌توانند با یکدیگر تعامل داشته و ابزارهای مالی متنوع و پیشرفته‌ای ارائه دهند.
مزایای دیفای یا سیستم های مالی غیرمتمرکز
دیفای یا سیستم‌های مالی غیرمتمرکز امکان دسترسی آزاد و بدون محدودیت جغرافیایی را فراهم می‌کند، به‌طوری‌که هر فردی با اتصال به اینترنت می‌تواند از خدمات مالی بهره‌مند شود. حذف واسطه‌ها باعث کاهش هزینه‌ها و افزایش سرعت تراکنش‌ها شده و امنیت و شفافیت بیشتری را تضمین می‌کند، چرا که اطلاعات تمامی تراکنش‌ها به‌صورت تغییرناپذیر روی بلاکچین ثبت می‌شود.
همچنین عدم وابستگی به نهادهای مرکزی و سازمان‌های ثالث باعث کاهش خطرات مرتبط با ورشکستگی مالی و حملات سایبری شده است. علاوه بر این، انواع روش‌های کسب درآمد از بازار ارز دیجیتال مانند وام‌دهی، استیکینگ و شرکت در قراردادهای هوشمند به لطف دیفای به‌سادگی در دسترس قرار گرفته‌اند. این ویژگی‌ها دیفای را به یک جایگزین جذاب و کارآمد برای سیستم‌های مالی سنتی تبدیل کرده است.
معایب دیفای defi یا سیستم های مالی غیر متمرکز
با وجود مزایای متعدد، دیفای (DeFi) همچنان معایب و چالش‌هایی دارد. از جمله این معایب می‌توان به پیچیدگی زیاد آن اشاره کرد که باعث شده بسیاری از کاربران عادی نتوانند به‌راحتی با صرافی غیرمتمرکز و سایر پلتفرم‌های دیفای کار کنند. علاوه بر این عدم وجود واسطه و نظارت مرکزی، مسئولیت کامل حفاظت از سرمایه را به کاربران واگذار می‌کند که ممکن است در صورت گم‌شدن کلیدهای خصوصی یا اشتباه در تراکنش، دارایی آن‌ها برای همیشه از دست برود.
مشکل نقدینگی پایین در مقایسه با اقتصاد سنتی و مسائل مقیاس‌پذیری نیز از دیگر چالش‌های دیفای هستند. همچنین برخی پروژه‌های دیفای به دلیل ضعف در کدنویسی قراردادهای هوشمند، مستعد هک و سوءاستفاده‌اند که می‌تواند امنیت سرمایه‌گذاری کاربران را تهدید کند.
مروری کلی بر کاربردهای DeFi
دیفای (DeFi) یا امور مالی غیرمتمرکز، کاربردهای متنوعی دارد که هدف اصلی آن ارائه خدمات مالی بدون نیاز به واسطه‌های سنتی مانند بانک‌ها یا مؤسسات مالی است. این کاربردها با استفاده از قراردادهای هوشمند روی بلاکچین، شفافیت، امنیت و دسترسی بیشتری را فراهم می‌کنند. مهم‌ترین کاربردهای دیفای عبارت‌اند از:
وام‌دهی
دیفای امکان قرض‌دادن و گرفتن وام را به‌صورت غیرمتمرکز فراهم می‌کند. کاربران می‌توانند ارزهای دیجیتال خود را به‌عنوان وثیقه سپرده‌گذاری کرده و وام بگیرند یا با وام‌دادن دارایی‌هایشان سود کسب کنند. پلتفرم‌هایی مانند Aave و Compound نمونه‌هایی از این خدمات هستند.
مبادله توکن‌ها
اگر نمی‌دانید که صرافی غیرمتمرکز چیست؟ در حقیقت در حوزه دیفای صرافی‌های غیرمتمرکز DEX مانند Uniswap و PancakeSwap به کاربران اجازه می‌دهند توکن‌های مختلف را بدون نیاز به واسطه یا ثبت‌نام، به‌صورت مستقیم و ایمن معامله کنند.
مدیریت نقدینگی
کاربران می‌توانند با سپرده‌گذاری دارایی‌های خود در استخرهای نقدینگی، به نقدینگی پلتفرم کمک کنند و در عوض سود یا کارمزد معاملاتی دریافت کنند. این روش در پلتفرم‌هایی مانند Balancer و Curve Finance متداول است.
استیبل‌کوین‌ها
دیفای امکان استفاده از استیبل‌کوین‌ها مانند DAI را فراهم می‌کند.
ییلد فارمینگ و استیکینگ
کاربران می‌توانند با قفل‌کردن دارایی‌های خود در پلتفرم‌های دیفای، از ییلد فارمینگ (کسب سود از دارایی‌ها) و استیکینگ (شرکت در امنیت شبکه و دریافت پاداش) بهره‌مند شوند. پروژه‌هایی مانند Yearn Finance در این حوزه فعال هستند.
بیمه غیرمتمرکز
دیفای خدمات بیمه را نیز ارائه می‌دهد. برای مثال، پلتفرم Nexus Mutual کاربران را در برابر خطرات قراردادهای هوشمند بیمه می‌کند و از دارایی‌های آن‌ها محافظت می‌نماید.
مشهورترین پروژه‌های دیفای کدامند؟
در ادامه شما را با مشهورترین پروژه‌های دیفای که تا به امروز کارنامه درخشانی از خود نشان داده‌اند، آشنا می‌کنیم:
- Uniswap (صرافی غیرمتمرکز برای توکن‌های ERC-20)
- Aave
- MakerDAO
- Compound
- Curve Finance
- Yearn Finance
- PancakeSwap (صرافی غیرمتمرکز در Binance Smart Chain)
- Synthetix
- Balancer
- Nexus Mutual
جمع‌بندی
در این بخش، شما را با دیفای (DeFi) یا امور مالی غیرمتمرکز آشنا کردیم و توضیح دادیم ارتباط آن با بیت کوین چیست؟ در اصل دیفای به مجموعه‌ای از برنامه‌های مالی اشاره دارد که بر بستر بلاکچین، بدون نیاز به واسطه‌های سنتی مانند بانک‌ها، خدماتی همچون وام‌دهی، تبادل ارزهای دیجیتال و مدیریت دارایی را ارائه می‌دهند.
این اکوسیستم، شامل پروژه‌های مشهوری مانند Uniswap، Aave، MakerDAO و PancakeSwap است که با استفاده از قراردادهای هوشمند، دسترسی ساده‌تر، شفافیت بیشتر و هزینه‌های کمتر را برای کاربران به ارمغان آورده‌اند. دیفای، با نوآوری‌های خود مسیر جدیدی برای مدیریت مالی در دنیای دیجیتال ایجاد کرده است.
