الگوریتم اثبات سهام واگذارشده

وقتی درباره الگوریتم‌های اجماع در بلاک‌چین صحبت می‌شود، سه مفهوم کلیدی امنیت، سرعت و تمرکززدایی، همواره در کانون تحلیل قرار می‌گیرند. در این میان، الگوریتم اثبات سهام واگذار‌شده (DPoS) با نگاهی متفاوت، تلاش می‌کند تعادلی منطقی و پایدار میان این اصول برقرار کند و محدودیت‌های روش‌های سنتی را کاهش دهد. درک نقش DPoS در معماری بلاک‌چین زمانی ممکن می‌شود که ابتدا با بنیادهای مفهومی این فضا آشنا باشیم. مفاهیمی مانند ارز دیجیتال چیست به‌عنوان دروازه ورود به دنیای دارایی‌های غیرمتمرکز، چارچوبی ضروری برای تحلیل ساختارهای فنی و اقتصادی شبکه‌های بلاکچینی فراهم می‌کنند.

الگوریتم اثبات سهام واگذ‌ارشده DP‌oS چیست؟ معرفی الگوریتمDPoS‌

الگوریتم اثبات سهام واگذار‌شده DPoS یکی از نوآوری‌های مهم در توسعه سیستم‌های اجماع بلاک‌چینی به‌شمار می‌رود. در این الگوریتم، امنیت شبکه و تأیید تراکنش‌ها به‌جای مشارکت مستقیم همه نودها، از طریق رأی‌گیری و انتخاب نمایندگان Delegates انجام می‌شود. این رویکرد نه‌تنها سرعت پردازش تراکنش‌ها را به‌طور چشم‌گیری افزایش می‌دهد، بلکه از هدررفت انرژی جلوگیری کرده و مسیر تمرکززدایی را هوشمندانه‌تر طی می‌کند. DPoS به‌ویژه در بلاک‌چین‌هایی با مقیاس بالا مانند EOS و TRON به کار گرفته شده است که نیاز به عملکرد بلادرنگ، سازوکار رأی‌گیری فعال و کنترل بهتر بر فرآیند تأیید دارند.

مقایسه عملکرد این الگوریتم با ساختارهایی نظیر الگوریتم اثبات سهام چیست نشان می‌دهد که چگونه تغییر در شیوه انتخاب اعتبارسنج‌ها و توزیع قدرت در شبکه می‌تواند سرعت، امنیت و مشارکت اجتماعی را به شیوه‌ای متفاوت متوازن کند. درک این تفاوت‌ها نقش کلیدی در تحلیل عمیق معماری بلاکچین‌های امروزی ایفا می‌کند.

اثبات سهام و‌اگذارشده D‌PoS چگونه کار می‌کند؟

برای درک روش کار اثبات سهام وا‌گذارشده D‌PoS ، بهتر است ابتدا نگاهی کوتاه به ریشه و دلیل پیدایش این الگوریتم بیندازیم. الگوریتم DPoS برای اولین بار در سال ۲۰۱۴ توسط Daniel Larimer معرفی شد. هدف از ارائه این مدل، ایجاد سازوکاری سریع‌تر و کارآمدتر نسبت به الگوریتم‌های قبلی مانند PoW و PoS بود. در مقایسه با PoW که نیاز به توان پردازشی بالا و مصرف انرژی زیاد دارد، و PoS که مشارکت را تنها به میزان دارایی گره‌ها محدود می‌کند، DPoS ساختار جدیدتری را معرفی می‌کند. به بیان ساده‌تر، مردم به‌جای این‌که خودشان به‌طور مستقیم در فرآیند اجماع شرکت کنند، اختیار خود را به افراد منتخب واگذار می‌کنند. در این ساختار، امنیت و اعتماد نه از طریق مصرف انرژی بلکه از طریق رأ‌ی اعتماد عمومی تأ‌مین می‌شود. اگر نماینده‌ای عملکرد ضعیف یا رفتار مشکوک داشته باشد، جامعه می‌تواند با بازپس‌گیری رأ‌ی و انتخاب فردی دیگر، سلامت شبکه را حفظ کند. مقایسه ویژگی‌های DPoS با مفاهیمی مانند الگوریتم اثبات ظرفیت چیست نشان می‌دهد که چگونه تغییر در منابع اجماع، از قدرت محاسباتی تا ظرفیت ذخیره‌سازی، می‌تواند رویکردهای متفاوتی در تأمین امنیت و پایداری شبکه‌های بلاک‌چینی ایجاد کند.

تفاوت بین اثبات سهام واگذار‌شده DPoS و اثبات سهام نمایندگی شده

در ادبیات فنی بلاکچین، اصطلاح (Delegated Proof of Stake (DPoS تنها به یک الگوریتم خاص اشاره دارد. در این الگوریتم، دارندگان توکن، نمایندگانی (Validators یا Witnesses) را انتخاب می‌کنند تا به‌جای آن‌ها در فرآیند تأیید تراکنش‌ها و تولید بلاک مشارکت کنند. این الگوریتم اساساً نسخه‌ای ساختارمند از اثبات سهام (PoS) است که عنصر رأی‌گیری نمایندگی‌شده به آن افزوده شده است.

اکنون در زبان فارسی، برای ترجمه Delegated Proof of Stake دو معادل رایج وجود دارد:

• اثبات سهام واگذار‌شده
• اثبات سهام نمایندگی شده

هر دو این معادل‌ها به‌درستی ساختار الگوریتم DPoS را توصیف می‌کنند و از نظر فنی تفاوتی میان آن‌ها وجود ندارد. یعنی هر دو اشاره به الگوریتم یکسانی دارند که در آن کاربر حق تصمیم‌گیری را به نماینده مورد اعتماد خود واگذار می‌کند و این نماینده به‌طور نمایندگی‌شده در اجماع شرکت می‌کند.

در نتیجه، در زمینه کاربرد عملی، فنی و تکنولوژیک، تفاوت واقعی بین این دو وجود ندارد، مگر آن‌که نویسنده، تعریفی متفاوت و خارج از استاندارد ارائه کرده باشد. بنابراین شما می‌توانید با اطمینان از هر دو عنوان برای اشاره به الگوریتم DPoS استفاده کنید. برای شناخت بهتر عملکرد الگوریتم‌ها و تأثیر آن‌ها بر رفتار بازار، مطالعه جنبه‌های اقتصادی و فنی از جمله تحلیل تکنیکال نیز اهمیت دارد؛ چرا که تحلیل ساختار اجماع به‌تنهایی کافی نیست و باید در بستر تحلیل بازار مورد ارزیابی قرار گیرد.

مزایا و معایب اثبات سهام واگذار‌شده DPoS

الگوریتم DPoS با هدف بهینه‌سازی عملکرد شبکه‌های بلاکچینی و رفع برخی از محدودیت‌های الگوریتم‌های پیشین مانند PoW و PoS طراحی شده است. این مدل اجماع، اگرچه مزایای مهمی از جمله سرعت بالا و مقیاس‌پذیری به همراه دارد، اما با چالش‌ها و انتقاداتی نیز مواجه است. در ادامه به مهم‌ترین مزایا و معایب اثبات سهام واگذارشده اشاره می‌کنیم:

مزایا اثبات سهام واگذ‌ارشده DPoS

• سرعت بالای پردازش تراکنش‌ها: به دلیل تعداد محدود نمایندگان، تأ‌یید بلاک‌ها با سرعت بیشتری انجام می‌شود.
• مقیاس‌پذیری مناسب: توان پردازشی بالا و ساختار سبک DPoS باعث می‌شود که شبکه‌ها بتوانند حجم بالاتری از تراکنش‌ها را مدیریت کنند.
• مصرف انرژی پایین: برخلاف PoW، نیازی به ماینینگ و مصرف منابع سخت‌افزاری وجود ندارد.
• امکان تغییر نمایندگان توسط رأی‌دهندگان: در صورت سوء‌عملکرد یا فساد نمایندگان، جامعه می‌تواند آن‌ها را تغییر دهد و به افراد جدید رأی دهد.
• تشویق به مشارکت کاربران در حکمرانی شبکه: مدل رأی‌گیری و نمایندگی، کاربران را در تصمیم‌گیری‌های شبکه فعال نگه می‌دارد.

معایب اثبات سهام واگذا‌رشده DPoS:

• ریسک تمرکز در میان تعداد کمی از نمایندگان: تعداد محدود اعتبارسنج‌ها می‌تواند منجر به تمرکز قدرت شود.
• امکان تبانی میان نمایندگان: در صورت نبود نظارت کافی، نمایندگان منتخب ممکن است با یکدیگر همکاری کرده و منافع کاربران را نادیده بگیرند.
• وابستگی شدید به مشارکت فعال کاربران: اگر کاربران در فرآیند رأی‌گیری مشارکت نکنند، کیفیت و سلامت ساختار شبکه تضعیف می‌شود.
• کاهش ناشناس‌بودن نسبی: به‌دلیل مشخص بودن نمایندگان، احتمال شناسایی و ردیابی فعالیت‌ها در این مدل بیشتر است.
• وابستگی الگوریتم به فضای اجتماعی شبکه: کارایی واقعی DPoS به میزان تعامل، شفافیت و بلوغ اجتماعی جامعه وابسته است.

بررسی کاربردهای اثبات سهام واگذار‌شده 

الگوریتم اثبات سهام واگذار‌شده (DPoS) تنها یک روش برای تأیید تراکنش‌ها نیست؛ بلکه به‌عنوان یک چارچوب مدیریتی و ساختار اجتماعی در بستر بلاکچین، نقش‌آفرینی می‌کند. این الگوریتم در بسترهای مختلف، از حل مشکلات فنی گرفته تا تنظیم مدل‌های اقتصادی و حکمرانی، کاربردهای متنوعی پیدا کرده است. در ادامه، برخی از کاربردهای متمایز و عملی DPoS بررسی می‌شود:

موارد کاربرد اثبات سهام واگذار‌شده 

• پایه‌گذاری ساختارهای حاکمیت زنجیره‌ای (On-chain Governance):
  بسیاری از پروژه‌هایی که به دنبال تصمیم‌گیری شفاف، سریع و بدون نیاز به نهاد مرکزی هستند، از DPoS به‌عنوان زیربنای حکمرانی درون‌زنجیره‌ای استفاده می‌کنند. این ساختار امکان به‌روزرسانی پروتکل، رأی‌گیری درباره تغییرات مهم، و تخصیص منابع را فراهم می‌سازد.
• ایجاد مدل‌های اقتصادی مبتنی بر تعامل و انگیزه:
  DPoS امکان طراحی سیستم‌هایی را فراهم می‌کند که در آن پاداش‌ها نه‌تنها بر اساس سهم کاربران، بلکه بر پایه مشارکت در رأی‌گیری یا حمایت از نمایندگان شایسته توزیع می‌شود. این ویژگی برای ایجاد اکوسیستم‌های فعال و پویا بسیار مؤ‌ثر است.
• افزایش انطباق با مقررات در پروژه‌های نیمه‌متمرکز:
  برخی پروژه‌ها برای ایجاد تعادل میان شفافیت عمومی و کنترل سازمانی از مدل DPoS بهره می‌برند. این الگوریتم به آن‌ها اجازه می‌دهد هم ساختار مدیریتی انعطاف‌پذیر داشته باشند و هم تعهدات قانونی خود را حفظ کنند.
• کاربرد در بلاکچین‌های صنعت‌محور و تخصصی:
  در بلاکچین‌هایی که برای صنایع خاص مانند زنجیره تأمین، خدمات مالی یا رسانه طراحی شده‌اند، از DPoS برای مدیریت نمایندگان تخصصی و ایجاد اعتماد در میان کاربران نهادی استفاده می‌شود.
• تقویت امنیت در شبکه‌های نیمه‌خصوصی (Consortium Chains):
  در زنجیره‌هایی که میان چند نهاد خاص به اشتراک گذاشته می‌شوند، DPoS نقش تنظیم‌کننده را میان اعضا ایفا کرده و با حفظ سرعت و هماهنگی، سطح امنیت شبکه را بالا نگه می‌دارد.
• به‌کارگیری در پروژه‌های بین‌زنجیره‌ای (Cross-chain):
  برخی راهکارهای ارتباطی بین بلاکچین‌ها، از نمایندگان DPoS به‌عنوان نودهای ناظر و هماهنگ‌کننده استفاده می‌کنند تا امنیت و هماهنگی بین زنجیره‌ها را تضمین کنند.

مقایسه مکانیزم DPoS و PoS

الگوریتم‌های اجماع نقش کلیدی در امنیت، کارایی و پایداری شبکه‌های بلاکچین ایفا می‌کنند. اثبات سهام (PoS) و اثبات سهام واگذار‌شده (DPoS) هر دو بر مبنای نگهداری توکن‌ها طراحی شده‌اند اما در ساختار داخلی، نحوه انتخاب اعتبارسنج‌ها و میزان تمرکززدایی، تفاوت‌هایی اساسی دارند. 

در ادامه، به مقایسه الگوریتم DPoS و PoW از نظر ساختاری را در قالب چند تیتر اصلی بررسی می‌کنیم:

۱. نحوه انتخاب اعتبارسنج‌ها

در PoS، اعتبارسنج‌ها (validators) بر اساس میزان توکن‌هایی که در شبکه قفل کرده‌اند، به‌صورت خودکار انتخاب می‌شوند. هرچه میزان سهام بیشتر باشد، احتمال انتخاب بالاتر است.
در DPoS، کاربران با استفاده از توکن‌های خود به نمایندگان (delegates) رأی می‌دهند. نمایندگان منتخب مسئول اعتبارسنجی بلاک‌ها می‌شوند. بنابراین در DPoS، رأی‌گیری اجتماعی نقش کلیدی دارد.

۲. ساختار مشارکت کاربران

در PoS مشارکت مستقیم است؛ یعنی دارندگان توکن می‌توانند خودشان نود تأیید‌کننده شوند.
در DPoS مشارکت غیرمستقیم است؛ کاربران به دیگران رأی می‌دهند تا نمایندگی‌شان را در فرآیند اجماع به عهده بگیرند.

۳. تمرکز یا تمرکززدایی

PoS به‌طور نظری غیرمتمرکز است، اما در عمل نودهای بزرگ با توکن‌های زیاد می‌توانند قدرت زیادی کسب کنند.
DPoS از ابتدا طراحی شده تا با انتخاب نمایندگان مشخص، فرآیند تأیید بلاک‌ها را ساده و سریع کند. این موضوع می‌تواند تمرکز نسبی ایجاد کند، اما رأی‌گیری عمومی به کنترل آن کمک می‌کند.

۴. سرعت و کارایی شبکه

شبکه‌های مبتنی بر PoS اغلب سرعت متوسطی دارند چون تعداد اعتبارسنج‌ها زیاد است و هماهنگی میان آن‌ها زمان‌بر است.
در مقابل، DPoS با تعداد محدودتری از نمایندگان کار می‌کند، به همین دلیل سرعت پردازش تراکنش‌ها بسیار بیشتر است و برای اپلیکیشن‌های آنی مناسب‌تر است.

۵. امنیت و ریسک‌ها

PoS امنیت بالایی دارد، اما در صورتی که تمرکز توکن‌ها در دست عده‌ای خاص باشد، امکان حمله وجود دارد.
DPoS با سازوکار رأی‌گیری دائمی و امکان تعویض نمایندگان، انعطاف‌پذیری بیشتری در کنترل رفتارهای مخرب دارد؛ اما همین مدل رأی‌گیری در صورت عدم مشارکت کافی کاربران می‌تواند آسیب‌پذیر شود.

۶. مصرف انرژی

هر دو الگوریتم نسبت به PoW مصرف انرژی بسیار کمتری دارند، اما DPoS به دلیل محدودیت تعداد نودها، از نظر بهینه‌سازی مصرف، برتری نسبی دارد.

تأ‌ثیر اثبات سهام واگذار‌شده در بلاک چین

الگوریتم اثبات سهام واگذار‌شده (DPoS) تأثیر قابل‌توجهی بر عملکرد شبکه‌های بلاکچین گذاشته است. این الگوریتم با کاهش مصرف انرژی و افزایش سرعت تأیید تراکنش‌ها، توان عملیاتی شبکه را ارتقا داده و زمینه‌ساز توسعه اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز در مقیاس وسیع‌تر شده است. همچنین، DPoS با ورود مفهوم نمایندگی و رأی‌گیری اجتماعی، ساختار حکمرانی درون‌زنجیره‌ای را تقویت کرده و تعامل کاربران با شبکه را افزایش داده است. این عوامل در کنار هم، موجب شده‌اند تا بسیاری از بلاکچین‌های نسل جدید، از این مکانیزم به‌عنوان هسته اجماع خود استفاده کنند.

هدف تاثیر اثبات سهام واگذار‌شده چیست؟

الگوریتم اثبات سهام واگذار‌شده (DPoS) با هدف رفع محدودیت‌های مدل‌های قدیمی مانند PoW و افزایش کارایی شبکه‌های بلاکچینی طراحی شده است. این الگوریتم علاوه بر بهینه‌سازی عملکرد، به دنبال تقویت مشارکت اجتماعی و سازوکار حکمرانی غیرمتمرکز نیز هست. آگاه بودن از اهداف اثبات سهام واگذار‌شده، به منظور درک همه چیز درباره الگوریتم DPoS به‌شمار می‌رود. در ادامه، اهداف کلیدی این مکانیزم را مرور می‌کنیم:

اهداف اصلی تاثیر اثبات سهام وا‌گذارشده

• افزایش سرعت و کارایی اجماع:
  با تعداد محدود نمایندگان و زمان‌بندی دقیق، DPoS امکان تأیید سریع تراکنش‌ها را فراهم می‌کند.
• کاهش مصرف انرژی و هزینه زیرساخت:
  بدون نیاز به ماینینگ یا تجهیزات سنگین، این الگوریتم روشی سبز و مقرون‌به‌صرفه ارائه می‌دهد.
• تقویت حکمرانی اجتماعی در شبکه:
  رأی‌دهی کاربران به نمایندگان منتخب، مشارکت و پاسخگویی در شبکه را افزایش می‌دهد.
• پایداری امنیتی از طریق رأی‌گیری پویا:
  امکان عزل نمایندگان ناکارآمد یا مخرب، پویایی و امنیت شبکه را ارتقا می‌دهد.
• مقیاس‌پذیری برای پلتفرم‌های کاربردی:
  سرعت بالا و ساختار نمایندگی‌شده، این الگوریتم را برای پروژه‌های پیچیده و گسترده مانند DA‌ppها مناسب می‌کند.
• ایجاد زیرساخت برای توسعه حکمرانی درون‌زنجیره‌ای:
  تصمیمات فنی، اقتصادی و ساختاری می‌توانند از طریق رأ‌ی مستقیم کاربران یا نمایندگان انجام شوند.

کدام شبکه‌های بلاکچین از الگوریتم DPoS استفاده می‌کنند؟

الگوریتم اثبات سهام واگذار‌شده (DPoS) در سال‌های اخیر به‌عنوان راهکاری برای افزایش سرعت، کاهش مصرف انرژی و تقویت سازوکارهای رأی‌محور در شبکه‌های بلاکچینی مورد توجه قرار گرفته است. بسیاری از پروژه‌های بلاکچینی نسل جدید، با تکیه بر این الگوریتم توانسته‌اند عملکرد بهتری در مقیاس‌پذیری و حکمرانی غیرمتمرکز ارائه دهند. در ادامه، برخی از مهم‌ترین شبکه‌هایی که از DPoS بهره می‌برند را مشاهده می‌کنید:

• EOS
• TRON
• Lisk
• BitShares
• Steem
• Ark

نتیجه‌گیری

الگوریتم اثبات سهام واگذار‌شده (DPoS) به‌عنوان یکی از مهم‌ترین نوآوری‌های حوزه اجماع بلاکچین، توانسته است تعادلی میان سرعت، امنیت و مشارکت اجتماعی ایجاد کند. این الگوریتم با تکیه بر رأی‌گیری کاربران و انتخاب نمایندگان، ساختاری منعطف و کم‌مصرف برای تأیید تراکنش‌ها فراهم می‌کند. بسیاری از شبکه‌های مدرن، برای دستیابی به مقیاس‌پذیری و حکمرانی بهتر، به سراغ DPoS رفته‌اند. البته چالش‌هایی مانند تمرکز نسبی یا وابستگی به مشارکت کاربران نیز در این مدل وجود دارد. با این حال، درک دقیق عملکرد این الگوریتم برای بررسی آینده بلاکچین‌ها ضروری است. اگر می‌خواهید همه چیز درباره الگوریتم DPoS را بشناسید، توجه به ساختار، مزایا و کاربردهای آن حیاتی خواهد بود.

۱. الگوریتم DPoS چیست؟
الگوریتم اثبات سهام واگذار‌شده (DPoS) روشی برای رسیدن به اجماع در بلاکچین است که در آن کاربران با رأ‌ی خود نمایندگانی را برای تأیید تراکنش‌ها انتخاب می‌کنند.

۲. DPoS چه تفاوتی با PoS دارد؟
در PoS کاربران مستقیماً در اجماع شرکت می‌کنند، اما در DPoS این مسئولیت به نمایندگان منتخب واگذار می‌شود.

۳. آیا DPoS باعث تمرکز قدرت می‌شود؟
ممکن است در صورت مشارکت پایین کاربران یا تبانی نمایندگان، تمرکز نسبی ایجاد شود، اما امکان رأی‌گیری مجدد این ریسک را کاهش می‌دهد.