اتریوم، پادشاه بلامنازع دنیای قراردادهای هوشمند و قلب تپنده بسیاری از نوآوریهای بلاکچینی، سالهاست که جایگاه خود را به عنوان پلتفرم اصلی برای توسعه برنامههای غیرمتمرکز (dApps) حفظ کرده است. با این حال، همانند هر فناوری پیشرو، اتریوم نیز با چالشهای ذاتی خود، به ویژه در زمینه مقیاسپذیری، هزینههای تراکنش (گس فی) و سرعت پردازش، روبرو است. این محدودیتها، راه را برای ظهور و رشد رقبای قدرتمندی باز کرده است که ادعا میکنند میتوانند گوی سبقت را از اتریوم ربوده و عنوان قاتل اتریوم را از آن خود کنند. برای درک بهتر این پلتفرمها، لازم است ابتدا بدانیم ارز دیجیتال چیست و چگونه فناوری بلاکچین اساس این ارزها را تشکیل میدهد. در این مقاله از بیتازر به این موضوع خواهیم پرداخت که به کدام ارزهای دیجیتال قاتلان اتریوم می گویند؟ و این ارزها چه ویژگیهایی دارند؟
چالشهای پیش روی اتریوم: چرا نیاز به جایگزین داریم؟
قبل از پرداختن به رقبا، درک عمیقتر مشکلات فعلی اتریوم ضروری است. این مشکلات نه تنها توسعهدهندگان و کاربران را با چالش مواجه کرده، بلکه فرصتهای قابل توجهی را نیز برای رقبا ایجاد نموده است. به عنوان مثال، هزینههای بالا و سرعت پایین تراکنشها، باعث میشود تا بسیاری از کاربران برای خرید ارز دیجیتال یا استفاده از خدمات مختلف در شبکههای دیگر به دنبال گزینههای بهتری باشند.
۱. مقیاسپذیری (Scalability)
اتریوم در حال حاضر با مشکل مقیاسپذیری مواجه است. برای درک بهتر این مشکل بهتر است ابتدا بدانیم انتخاب مقیاس پذیری در بلاکچین چیست؟ مقیاسپذیری در بلاکچین به توانایی شبکه در پردازش حجم بالای تراکنشها بهطور همزمان و در زمان کوتاه اشاره دارد بدون اینکه سرعت یا هزینهها تحت تاثیر قرار گیرند. شبکه اتریوم قادر به پردازش تعداد محدودی تراکنش در ثانیه (TPS) است. این محدودیت در زمان اوج استفاده از شبکه، منجر به تراکم شدید، افزایش زمان تایید تراکنشها و در نهایت، هزینههای بالای گس فی میشود.
۲. هزینههای گس فی (Gas Fees)
هزینه بالای گس فی یکی از بزرگترین موانع برای پذیرش گسترده برنامههای غیرمتمرکز بر بستر اتریوم است. این هزینهها میتوانند در زمان شلوغی شبکه به طور چشمگیری افزایش یابند و انجام تراکنشهای کوچک یا استفاده از dApps را برای کاربران عادی غیرممکن سازند. این چالشها میتواند خرید اتریوم یا دیگر ارزهای دیجیتال را برای کاربران با هزینههای پایینتر نیز غیرقابلصرفه کند.
۳. سرعت تراکنش (Transaction Speed)
در مقایسه با برخی بلاکچینهای نسل جدید، سرعت تایید تراکنشها در اتریوم نسبتاً پایین است. این موضوع میتواند تجربه کاربری را تحت تاثیر قرار دهد، به خصوص در کاربردهایی که نیاز به تراکنشهای سریع و آنی دارند.
۴. مصرف انرژی (Energy Consumption)
اگرچه اتریوم در حال گذار به مکانیزم اثبات سهام (Proof-of-Stake) از طریق بهروزرسانی Merge است، اما تا پیش از این، استفاده از مکانیزم اثبات کار (Proof-of-Work) به عنوان الگوریتم اجماع باعث مصرف بالای انرژی و نگرانیهای زیستمحیطی شده بود.
بهترین رقبای اتریوم
در پاسخ به این چالشها، پروژههای بلاکچینی متعددی ظهور کردهاند که هر کدام با رویکردی متفاوت، قصد دارند مشکلات اتریوم را حل کنند و جایگاه آن را به چالش بکشند. در ادامه به معرفی و بررسی برخی از برجستهترین این مدعیان میپردازیم:
۱. سولانا (Solana – SOL)
سولانا به دلیل سرعت پردازش فوقالعاده بالا و هزینههای تراکنش بسیار پایین، یکی از قویترین مدعیان عنوان قاتل اتریوم محسوب میشود و یکی از بهترین رقبای اتریوم است.
- مکانیزم اجماع: اثبات تاریخچه (Proof-of-History – PoH) در ترکیب با اثبات سهام (PoS).
- مزایا:
- سرعت بالا: قادر به پردازش دهها هزار تراکنش در ثانیه (TPS).
- هزینههای پایین: گس فی بسیار ناچیز.
- مقیاسپذیری: طراحی شده برای مقیاسپذیری بالا.
- اکوسیستم در حال رشد: جذب تعداد زیادی از توسعهدهندگان و پروژهها.
- معایب:
- تمرکززدایی: برخی منتقدان به سطح تمرکززدایی شبکه آن اشاره میکنند.
- پایداری شبکه: در گذشته با قطعیهای گاه و بیگاه مواجه شده است.
- نیاز به سختافزار قوی: برای اجرای نودها نیاز به سختافزار قدرتمندتری نسبت به سایر شبکهها دارد.
۲. کاردانو (Cardano – ADA)
کاردانو با تمرکز بر رویکرد علمی و تحقیقاتی، قصد دارد یک پلتفرم بلاکچینی امن، مقیاسپذیر و پایدار را ارائه دهد.
- مکانیزم اجماع: اثبات سهام (Proof-of-Stake – Ouroboros).
- مزایا:
- رویکرد علمی: توسعه بر اساس مقالات داوری شده و تحقیقات آکادمیک.
- امنیت: تمرکز قوی بر امنیت و قابلیت اطمینان.
- پایداری: طراحی شده برای پایداری بلندمدت.
- مدیریت انرژی: مصرف انرژی بسیار پایین.
- معایب:
- سرعت توسعه: سرعت توسعه و پیادهسازی ویژگیها نسبت به رقبا کندتر بوده است.
- پذیرش توسعهدهندگان: هنوز به اندازه اتریوم یا سولانا در جذب توسعهدهندگان موفق نبوده است.
- مقیاسپذیری: اگرچه برای مقیاسپذیری طراحی شده، اما هنوز به اوج پتانسیل خود نرسیده است.
۳. پولکادات (Polkadot – DOT)
پولکادات با رویکرد “بلاکچین بلاکچینها”، به دنبال ایجاد یک اکوسیستم قابلیت همکاری (Interoperability) بین شبکههای بلاکچینی مختلف است.
- مکانیزم اجماع: اثبات سهام (Nominated Proof-of-Stake – NPoS).
- مزایا:
- قابلیت همکاری (Interoperability): امکان انتقال داده و دارایی بین بلاکچینهای مختلف.
- مقیاسپذیری: از طریق پاراچینها (Parachains) امکان مقیاسپذیری موازی را فراهم میکند.
- انعطافپذیری: توسعهدهندگان میتوانند بلاکچینهای سفارشی خود (پاراچینها) را ایجاد کنند.
- امنیت مشترک: پاراچینها از امنیت شبکه اصلی پولکادات بهرهمند میشوند.
- معایب:
- پیچیدگی: ساختار و معماری آن نسبت به سایر بلاکچینها پیچیدهتر است.
- هزینههای پاراچین: ایجاد و نگهداری پاراچینها میتواند هزینهبر باشد.
- اکوسیستم در حال بلوغ: اکوسیستم آن هنوز در حال رشد و بلوغ است.
۴. آوالانچ (Avalanche – AVAX)
آوالانچ با تمرکز بر سرعت، مقیاسپذیری و تمرکززدایی، به سرعت جایگاه خود را به عنوان یکی از رقبای اصلی اتریوم تثبیت کرده است.
- مکانیزم اجماع: پروتکل اجماع آوالانچ (Avalanche Consensus Protocol) که ترکیبی از مکانیزمهای مختلف است.
- مزایا:
- سرعت بالا: زمان تایید تراکنش بسیار پایین (کمتر از ۲ ثانیه).
- هزینههای پایین: گس فی نسبتاً پایین.
- مقیاسپذیری: قابلیت پشتیبانی از تعداد زیادی از تراکنشها.
- ایجاد شبکههای فرعی (Subnets): امکان ایجاد شبکههای سفارشی با قوانین خاص خود، که مقیاسپذیری را افزایش میدهد.
- سازگاری با ماشین مجازی اتریوم (EVM): انتقال پروژههای اتریوم به آوالانچ را آسان میکند.
- معایب:
- تمرکززدایی: برخی نگرانیها در مورد سطح تمرکززدایی در مراحل اولیه توسعه وجود داشته است.
- تعداد نودها: تعداد نودهای فعال هنوز به اندازه برخی رقبا نیست، اگرچه در حال رشد است.
۵. الگورند (Algorand – ALGO)
الگورند با تمرکز بر سرعت، مقیاسپذیری و کارایی انرژی، به دنبال ایجاد یک پلتفرم بلاکچینی برای نسل بعدی برنامههای غیرمتمرکز است.
- مکانیزم اجماع: اثبات خالص سهام (Pure Proof-of-Stake – PPoS).
- مزایا:
- مقیاسپذیری: قادر به پردازش هزاران تراکنش در ثانیه.
- هزینههای پایین: گس فی بسیار پایین.
- کارایی انرژی: مصرف انرژی بسیار کم.
- تراکنشهای آنی: تایید سریع تراکنشها.
- امنیت: طراحی شده برای امنیت و عدم امکان فورک شدن (fork resistance).
- معایب:
- پذیرش توسعهدهندگان: هنوز در مقایسه با اتریوم، اکوسیستم توسعهدهندگان آن کوچکتر است.
- شناخت عمومی: نسبت به برخی رقبا کمتر شناخته شده است.
کدام بلاکچین قاتل اتریوم است؟
پاسخ به این سوال که کدام بلاکچین قاتل اتریوم است، به سادگی قابل بیان نیست. در واقع، مفهوم قاتل اتریوم ممکن است گمراهکننده باشد. اتریوم با بهروزرسانیهای خود، به ویژه گذار به اثبات سهام (ETH 2.0)، در حال رفع بسیاری از محدودیتهای فعلی خود است. با این حال، رقبا نیز به سرعت در حال پیشرفت هستند و هر کدام نقاط قوت منحصر به فرد خود را دارند:
- سولانا در حال حاضر پیشرو در سرعت و هزینه تراکنش است و برای برنامههایی که نیاز به پردازش حجم بالای تراکنش دارند، جذاب است.
- کاردانو با رویکرد علمی و تمرکز بر امنیت و پایداری، پایههای محکمی برای آینده بنا نهاده است.
- پولکادات با تاکید بر قابلیت همکاری، مسیری متفاوت را دنبال میکند و به دنبال ایجاد یک اکوسیستم متصل است.
- آوالانچ با سازگاری با EVM و سرعت بالا، جذب پروژههای اتریوم را آسان کرده و گزینه مناسبی برای مهاجرت است.
- الگورند با تمرکز بر کارایی و مقیاسپذیری، پتانسیل بالایی برای کاربردهای سازمانی و دولتی دارد.
به جای یک قاتل واحد، احتمالاً شاهد همزیستی و رقابت سالم بین این بلاکچینها خواهیم بود. هر کدام از این پلتفرمها میتوانند بخشهای خاصی از بازار را هدف قرار دهند و نیازهای متفاوتی را برآورده سازند. اتریوم همچنان به دلیل شبکه قوی توسعهدهندگان، حجم بالای نقدینگی و اکوسیستم بالغ خود، جایگاه ویژهای خواهد داشت. اما رقبا با نوآوریهای خود، اتریوم را مجبور به انطباق و بهبود مستمر میکنند.
نتیجهگیری
در نهایت، قاتل اتریوم ممکن است نه یک بلاکچین خاص، بلکه تکامل فناوری بلاکچین باشد. هر یک از این پروژهها با ارائه راهحلهای خلاقانه برای مشکلات مقیاسپذیری، هزینهها و سرعت، به پیشبرد اکوسیستم قراردادهای هوشمند کمک میکنند. برای متخصصان این حوزه، درک نقاط قوت و ضعف هر یک از این پلتفرمها و انتخاب مناسبترین گزینه برای پروژههای خود، امری حیاتی است. آینده بلاکچین، آیندهای چندوجهی و پویا خواهد بود که در آن نوآوری، رقابت و همکاری، نقش کلیدی ایفا خواهند کرد. تمرکز بر روی ارزش واقعی که هر بلاکچین ارائه میدهد، کلید موفقیت در این دنیای در حال تحول است.
