در دنیای امروز که فناوری‌های دیجیتال هر روز در حال پیشرفت هستند، امنیت و شفافیت داده‌ها از اهمیت زیادی برخوردار شده است. یکی از فناوری‌هایی که به این نیاز پاسخ داده، دفتر کل توزیع شده است. شاید تا به حال نام دفتر کل توزیع شده یا DLT چیست به گوشتان خورده باشد. این فناوری پایه و اساس ارزهای دیجیتال و بسیاری از سرویس‌های نوین مالی است. اگر علاقه‌مند به دنیای ارزهای دیجیتال و فناوری‌های مرتبط هستید یا می‌خواهید بدانید همه چیز درباره دفتر کل توزیع شده چیست، این مقاله از بیتازر دقیقاً برای شما نوشته شده است.
دفتر کل توزیع شده DLT چیست و چه مفهومی دارد؟
دفتر کل توزیع شده DLT چیست؟ این سوال، یکی از اولین پرسش‌هایی است که برای هر فرد علاقه‌مند به فناوری‌های نوین مطرح می‌شود. به زبان ساده، دفتر کل توزیع شده سیستمی برای ثبت و نگهداری اطلاعات است که در آن داده‌ها به جای ذخیره در یک محل خاص، در میان چندین رایانه یا نود توزیع می‌شوند. این یعنی هیچ مرکز واحدی وجود ندارد که مسئول همه چیز باشد.
اما دفتر کل توزیع شده DLT چه مفهومی دارد؟ DLT مخفف “Distributed Ledger Technology” است که به معنی “فناوری دفتر کل توزیع شده” است. این فناوری اجازه می‌دهد اطلاعات به صورت غیرمتمرکز و امن بین اعضای یک شبکه به اشتراک گذاشته شود. برای مثال، در دنیای اخبار ارز دیجیتال، بسیاری از تراکنش‌های بیت‌کوین و سایر ارزها روی همین بستر DLT ثبت می‌شوند.
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های دفتر کل توزیع شده، عدم نیاز به واسطه‌ها مانند بانک‌ها یا سازمان‌های دولتی است. این یعنی اعضای شبکه می‌توانند مستقیم با هم تعامل داشته باشند، بدون اینکه نیازی به اعتماد به شخص ثالث باشد. این شفافیت و امنیت بالا باعث شده DLT در بسیاری از حوزه‌ها از جمله مالی، بیمه، بهداشت و رای‌گیری کاربرد پیدا کند.
فناوری دفتر کل توزیع شده یا DLT چه انواعی دارد؟
شاید این سوال برایتان پیش بیاید که فناوری دفتر کل توزیع شده یا DLT چه انواعی دارد؟ جالب است بدانید این فناوری با توجه به نیازهای مختلف، در اشکال گوناگون طراحی می‌شود که هر کدام کاربرد و ویژگی خاصی دارند.
- دفتر کل توزیع شده بدون مجوز (Permissionless): این نوع دفتر کل برای عموم باز است. یعنی هر کسی می‌تواند به شبکه بپیوندد و در فرآیند تایید و ثبت داده‌ها شرکت کند. بلاکچین بیت‌کوین نمونه‌ای از این نوع است که در تحلیل تکنیکال و فاندامنتال بازارهای دیجیتال به‌وفور بررسی می‌شود. مزیت اصلی این نوع، شفافیت و امنیت بالا است، اما ممکن است به منابع زیادی نیاز داشته باشد.
- دفتر کل توزیع شده با مجوز (Permissioned): بر خلاف نوع بدون مجوز، این نوع فقط به افراد یا سازمان‌های خاص اجازه دسترسی و مشارکت می‌دهد. این نوع دفتر کل برای شرکت‌ها و سازمان‌هایی که به حریم خصوصی داده‌ها اهمیت می‌دهند، بسیار مناسب است.
- دفتر کل ترکیبی (Hybrid): این نوع، ترکیبی از دو نوع قبلی است و بسته به شرایط شبکه می‌تواند برخی داده‌ها را عمومی و برخی را خصوصی نگه دارد.
با این توضیحات، اگر از خود بپرسید Dlt چیست، باید بگوییم که DLT یک فناوری انعطاف‌پذیر است که می‌تواند متناسب با نیازهای مختلف، در قالب‌های متنوع ارائه شود.
دفتر کل توزیع شده یا DLT و کاربردهای آن
حال که با مفهوم DLT آشنا شدیم، بهتر است ببینیم دفتر کل توزیع شده یا Dlt و کابردهای آن چیست. شاید برایتان جالب باشد بدانید که این فناوری محدود به ارزهای دیجیتال نیست و حوزه‌های گسترده‌ای را پوشش می‌دهد.
1. ارزهای دیجیتال:
دفتر کل توزیع شده زیربنای اصلی ارزهایی مانند بیت‌کوین و اتریوم است. تراکنش‌ها در این شبکه‌ها به صورت شفاف، امن و بدون واسطه ثبت می‌شوند. اگر به اخبار ارز دیجیتال (اخبار ارز دیجیتال) یا تحلیل تکنیکال (تحلیل تکنیکال) ارزهای جدید توجه کرده باشید، متوجه اهمیت این فناوری می‌شوید.
2. زنجیره تأمین (Supply Chain):
DLT امکان ردیابی دقیق محصولات از تولید تا مصرف را فراهم می‌کند. این کار باعث کاهش تقلب و افزایش اعتماد در زنجیره‌های تأمین می‌شود.
3. قراردادهای هوشمند (Smart Contracts):
این قراردادها به صورت خودکار اجرا می‌شوند و تمام شروط آن‌ها در دفتر کل ثبت می‌گردد. این یعنی امکان تقلب وجود ندارد و فرآیندها بدون نیاز به واسطه انجام می‌شوند.
4. رای‌گیری الکترونیکی:
یکی از چالش‌های رای‌گیری دیجیتال، شفافیت و امنیت است. دفتر کل توزیع شده می‌تواند راه‌حلی امن و شفاف برای این مشکل ارائه دهد.
تفاوت دفتر کل توزیع شده با بلاک چین چیست؟
بلاکچین یکی از انواع دفتر کل توزیع شده (DLT) است؛ اما همه دفتر کل‌های توزیع شده، بلاکچین نیستند. بلاکچین (Blockchain) یک نوع خاص از دفتر کل توزیع شده است که اطلاعات را در قالب بلوک‌هایی (Block) که به صورت زنجیره‌وار به هم متصل شده‌اند ذخیره می‌کند. این ساختار زنجیره‌ای باعث می‌شود که هر تغییر در داده‌ها نیازمند تایید تمام اعضای شبکه باشد و به این ترتیب، امنیت بالایی ایجاد می‌شود.
اما دفتر کل توزیع شده (DLT) لزوماً از بلاک‌ها استفاده نمی‌کند. برخی از DLTها مانند گراف جهت‌دار غیر مدور (DAG) به جای بلاک، از گره‌ها (Node) و ارتباطات مستقیم میان آن‌ها بهره می‌برند. این روش باعث افزایش سرعت و مقیاس‌پذیری سیستم می‌شود. برای مثال، پروژه‌هایی مانند IOTA و Hedera Hashgraph از این نوع معماری بهره می‌برند.
پس اگر به تحلیل فاندامنتال پروژه‌های جدید علاقه‌مند باشید، شناخت تفاوت دفتر کل توزیع شده و بلاکچین به شما کمک می‌کند تا بهتر فناوری پشت پروژه‌ها را درک کنید. دفتر کل توزیع شده مزایای بلاکچین را دارد اما محدود به یک مدل خاص نیست و بسته به نیاز می‌تواند شکل‌های مختلفی داشته باشد.
مزایا و چالش‌های دفتر کل توزیع شده
همه چیز درباره دفتر کل توزیع شده زمانی کامل می‌شود که علاوه بر آشنایی با مزایا، چالش‌های این فناوری نیز بررسی شود.
مزایا دفتر کل توزیع شده
یکی از مهم‌ترین مزایای دفتر کل توزیع شده (DLT) شفافیت بالا است؛ زیرا تمام تراکنش‌ها و داده‌ها برای اعضای شبکه قابل مشاهده بوده و به راحتی قابل بررسی هستند. امنیت بالا نیز از دیگر نقاط قوت DLT است که به کمک رمزنگاری پیشرفته، از داده‌ها در برابر دستکاری محافظت می‌کند. حذف واسطه‌ها و انجام تراکنش‌ها به صورت مستقیم میان کاربران، باعث کاهش هزینه‌ها و کاهش کارمزد می‌شود. این ویژگی‌ها باعث شده DLT در حوزه‌های مالی، زنجیره تأمین و حتی تحلیل فاندامنتال (تحلیل فاندامنتال) پروژه‌ها کاربرد فراوان داشته باشد.
چالش‌ها دفتر کل توزیع شده
با این حال، DLT چالش‌هایی نیز دارد. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها مصرف بالای انرژی در برخی شبکه‌ها مانند بلاکچین بیت‌کوین است. همچنین مقیاس‌پذیری پایین، یعنی توانایی پردازش حجم بالای تراکنش‌ها، همچنان مسئله‌ای جدی برای برخی سیستم‌های DLT است. از سوی دیگر، نبود قوانین و چارچوب‌های شفاف قانونی در بسیاری از کشورها، مانع گسترش این فناوری شده است.
نتیجه‌گیری
فناوری دفتر کل توزیع شده (DLT) راهی نوین برای مدیریت و ثبت اطلاعات به شکلی شفاف، ایمن و غیرمتمرکز ارائه می‌دهد. این فناوری با حذف واسطه‌ها و ایجاد بستری قابل اعتماد، امکان انجام تراکنش‌ها و ثبت داده‌ها را بدون نیاز به مرجع مرکزی فراهم می‌کند. ویژگی‌هایی مانند شفافیت، امنیت بالا و کاهش هزینه‌ها، دلایل اصلی استقبال گسترده از این فناوری در حوزه‌های مختلف از جمله امور مالی، زنجیره تأمین، رای‌گیری و قراردادهای هوشمند است.
